Có ai đó đã nói với tôi rằng: “Ẩm thực trong ngõ trong hẻm cũng là một nét văn hóa của phố Hội”. Dù là món ăn có từ rất lâu rồi trên đất Hội An, nhưng cháo gạo lức vẫn chưa được nhiều du khách biết đến mà thưởng thức bởi những quán cháo đó thường hay ở trong hẻm. Phải nhờ tới một “thổ địa” ở Hội An, tôi mới biết đến món ăn giản dị nhưng cực “quyến rũ” này. Cá de kho cùng ớt đỏ và dưa gang xanh chính là “nét duyên thầm” của bát cháo Phố cổ Hội An buổi sáng thường mang đến cho người ta một cảm giác rất thư thái, nhìn vào đâu cũng thấy sự bình yên đến lạ. Chị bạn dẫn tôi dạo một vòng từ khách sạn tới hẻm Giếng Bá Lễ trên đường Trần Hưng Đạo. Đi sâu vào trên trong, chúng tôi thấy gánh hàng cháo gạo lức đang bốc khói nghi ngút, hương cháo lan tỏa cả con hẻm. Hình dung ban đầu của tôi về cháo gạo lức khác hoàn toàn với những gì tôi được thưởng thức. Tôi đã nghĩ là cháo thôi mà, chắc cũng giống những bát cháo gà, cháo bò từng ăn là có thêm tí thịt rồi điểm lên ít hành ngò. Hoàn toàn không phải, cháo gạo lức ở Hội An có hai phần là phần cháo và món mặn ăn kèm. Phần cháo là 100% gạo lức nấu nhừ. Món mặn là cá kho với ớt và dưa gang xanh. Vừa ăn vừa hỏi chuyện cô Hai bán cháo, chúng tôi được biết gánh hàng cháo của cô đã bán nơi hẻm nhỏ này đã hơn 10 năm rồi. Với cô, việc nấu cháo gạo lức mỗi ngày không chỉ là công việc kiếm cơm mà nó đã thành thói quen rồi, “bỏ đi thì nhớ lắm”. Bao nhiêu năm rồi, cứ buổi sáng bán cháo về là cô lại chuẩn bị gạo đem ngâm cho buổi bán hôm sau. Gạo lức cứng hơn gạo trắng bình thường nên phải ngâm rất lâu, mà ngâm càng lâu gạo càng phát tiết hết công dụng. Cháo gạo lức phải nấu sệt mới ngon và để nấu được nồi cháo ngon cũng chẳng phải chuyện đơn giản, không phải ai cũng có thể làm được. Khi nấu canh lửa vừa phải, kèm theo một lượng nước nóng để châm khi cạn, và canh chừng lúc gạo vừa nở bung là nhấc xuống. Khi cháo sôi lụp bụp, những hạt gạo dần nở ra thì cho vào một ít lá dứa cho thơm. Hương thơm nhẹ nhàng từ lá dứa là một trong những “bí quyết” giữ khách của gánh hàng cháo nơi đây. Cháo gạo lức vừa ngon vừa bổ Điểm đặc biệt và cũng là điểm quan trọng nhất trong bát cháo gạo lức ở Hội An là món cá kho và dưa gang kho ăn kèm. Được biết, cá thì mỗi mùa mỗi khác, khi cá nục, khi cá cơm, khi cá de nhưng cá ăn kèm với cháo gạo lức chỉ nhỏ nhỏ thôi, khi kho gia vị mới thấm hết vào thịt cá được. Những con cá mới mua về làm sạch, ướp cùng gia vị, vài củ nghệ giã nhuyễn, độ chừng nửa giờ cho mẻ cá thấm đều mới bắt đầu kho rim, phải để lửa thật nhỏ cho cá chín lần thứ nhất, gia vị thấm vào rồi đổ thêm một lượng nước nhỏ vào kho tiếp đến khi nào thịt cá săn cứng. Và đặc biệt món cá kho không thể thiếu những quả ớt đỏ tươi được. Vừa ăn bát cháo còn bốc khói thơm lừng, vừa hít hà vị cay của cá, gắp từng miếng dưa kho khéo, chúng tôi cảm nhận cái vị mặm mòi, dân dã và da diết một miền quê.
